Regelmatig ontvangen installateurs soort gelijke vragen als deze:

Beste ..,  ik heb een nog goed werkende HR combi ketel van 5 jaar oud.

Onze woning is goed geïsoleerd en uit 2005, ons gezin bestaat uit 4 personen.
Ik heb alleen in de woonkamer vloerverwarming, de rest bestaat uit radiatoren.

Ons gasverbruik is 1800 m³ gas per jaar en we verbruiken daarnaast 4100 kWh stroom.

Ik zit eraan te denken om een lucht/water warmtepomp erbij te nemen want ik lees hier en daar verhalen dat ik kan besparen op gas met een bivalent systeem. Het stroom verbruik zou dan toenemen maar daar wil ik PV panelen voor nemen.

Een beetje technisch ben ik wel, ik denk eraan om de retour leiding van de CV installatie op te warmen met de warmtepomp en de ketel daar achter te plaatsen. Kunt u mij adviseren ?
Een uitgebreid antwoord:

Beste  ..

De ‘standaard’ lucht/water warmtepomp presteert goed bij lage temperaturen. De eerste vraag is dus of uw woning zo goed geïsoleerd en kierdicht is (met wel goede ventilatie natuurlijk) dat u met een lagere temperatuur, door de  vloer en radiatoren, de woning voldoende en comfortabel warm krijgt.
Als dit niet zo is kunt u beter eerst investeren in nog betere isolatie en een laag temperatuur afgifte systeem  (trias energetica).

Omdat wij uw woning en afgifte systeem niet tot in detail kennen is de vraag dus lastig en eigenlijk niet te beantwoorden. Wat u kunt doen:  U zet in de najaar/winterperiode de thermostaat van uw huidige ketel voor verwarming op 45 °C en kijkt of u daarmee de woning nog steeds aangenaam en comfortabel kan verwarmen.  Als dit lukt kunt u de aanschaf van een lucht/water warmtepomp overwegen, lukt dit niet dan kunt u de thermostaat van de ketel iets hoger zetten en kijken in welke ruimten verbetering van isolatie of afgifte systeem nodig is.

Even nog over uw opmerking ‘Ik wil de retour uit de cv-installatie voor verwarmen met de warmtepomp’.   Stel dat uw woning alleen warm genoeg wordt als u de radiatoren verwarmd met 80 °C .   Uw systeem draait dan waarschijnlijk op 80/60  daarmee wordt bedoeld dat de aanvoer 80°C  is en de retour 60°C (in de jaren 80 van de vorige eeuw was dit vaak nog 90/70).

De huidige LT warmtepompen werken met laag temperatuur, hoe lager de temperatuur hoe beter het rendement.  Stel nu dat u de retour van de CV op wil hogen van 50°C naar 55°C en daarna de ketel in gaat; Als de ketel daarvan dan 80°C maakt en er komt 60°C graden retour terug uit de installatie dan is die temperatuur te hoog voor de warmtepomp, deze kan dan niet meer bijdragen en zal waarschijnlijk in storing gaan.  Dit kan dus alleen als u een speciale warmtepomp heeft die werkt met hogere temperaturen.   Stel dat uw systeem goed zou kunnen draaien op 60°C  aanvoer met een retour van 40°C dan gaat het beter, de warmtepomp kan dan de 40°C op tillen naar bijvoorbeeld 48°C en de ketel verwarmd door naar de 60°C.

Beter is het dat de lucht/water warmtepomp met een zo laag mogelijke temperatuur, van bij voorbeeld 35°C  tot 40°C, zelf uw woning kan verwarmen met bijvoorbeeld alleen in de winter hulp van de CV-ketel, stel dat dit kan bij u:

Bivalent installatie voorbeeld:

Laten we eerst uitrekenen hoeveel vermogen het toestel in uw woning moet zijn voor verwarming.

U heeft nu een combiketel voor verwarming en tapwater met een gasverbruik van 1800 m³ gas per jaar.  In één m³ gas zit netto (bovenwaarde met het rendement van de CV ketel er al af) 8,8 kWh aan energie***.  Het afgegeven vermogen van uw ketel is dus per jaar:
1800 m³  gas x 8,8 kwh =  15840 kWh voor tapwater + verwarming

***In 1 m³ Gronings aardgas (NL gas) zit op bovenwaarde 35,17 MJ, dit is gelijk aan 9,76 kWh
Een HR ketel verliest 10% hiervan, netto is dus 8,8 kWh over voor afgifte verwarming

U heeft een gezin van 4 personen.

We zien in bovenstaande tabel dat de reken-indicatie voor tapwater dan uitgaat van 3500 kWh per jaar voor tapwater gebruik.

Voor verwarming is het afgegeven vermogen dan geweest 15.840 kWh (totaal) – 3500 kWh (tapwater) = 12.340 kWh

Dan gaan we naar onze volgende tabel:

We zien hierin dat een richtgetal voor een woning uit 2005 (bouw kwaliteit van toen) met mechanische ventilatie 70 Watt per m2 is en dat er per jaar dan 1634 te verwachten draaiuren zijn.

Voorgaand hebben wij berekend dat voor verwarming 12.340 kWh per jaar is afgegeven.
Als we dit nu delen door het kengetal van toen (70 Watt/m²) dan is het GO van uw woning ongeveer (12.340:70=) 176m²
(op deze pagina leest u meer over het Gebruiks Oppervlak van een woning)

Stel dat uw GO veel meer is, dan is het kengetal per m² bij u wellicht kleiner, mogelijk heeft u de woning al gerenoveerd en/of beter geisoleerd. Dan ziet u meteen in de tabel in welk rijtje u uw woning dan kan vergelijken.
Stel dat uw GO veel minder is, dan is uw woning slechter geisoleerd dan toen min of meer gangbaar was.

Maar laat ons er even van uit gaan dat het GO nagenoeg klopt:
Dan kunnen we verder vast stellen wat het vollast vermogen van uw warmtepomp moet zijn, willen we aan de gehele energie vraag kunnen voldoen.
Voor verwarming is 12.340 kWh afgegeven, als we dit delen door de 1634 vollast uren per jaar  uit de tabel dan is het op te stellen vermogen (12.340 : 1634=) 7,55 kW !

Stel nu dat we een lucht-water warmtepomp kopen met een vermogen van 4,5 kW (bij – 10°C)

Ten opzichte van het  7,55 kW vermogen dat we nodig hebben is de 4,5 kW ongeveer 60% of wel een bètafactor van afgerond .6

In bovenstaande tabel zien we dat als we een warmtepomp inzetten met bètafactor .6 (60% inzet) de warmtepomp 94% van de totale jaar warmtevraag kan dekken.

Van de benodigde 12.340 kWh kan de warmtepomp dus 94%  doen.
Of wel de warmtepomp doet dus 12.340 x 0,94 = 11.599 kWh
De ketel zal voor verwarming nog bijkomen voor 12.340 – 11.599 = 741 kWh afgifte.

Energie kosten:

Stel dat u thans voor gas € 0,67 per m³ moet geven;  Dan kost dit u 1800 m³ x € 0,67 = € 1206,-  per jaar.

De nieuwe situatie, als u tapwater blijft maken met de combi ketel:

Voor tapwater verbruikt u 3500 kWh
wat gelijk is aan (:8,8) 398 m³  aardgas
Voor verwarming moet de ketel nog voor 741 kWh leveren
wat gelijk is aan (:8,8) 84 m³ aardgas
Totaal aardgas verbruik per jaar in de nieuwe situatie 398 + 84 = 482 m³ gas  (u bespaart dus 1800 – 482 = 1318 m³ gas)
De warmtepomp moet 11.599 kWh leveren, de door ons gekozen lucht/water warmtepomp heeft een SPF (SCOP / jaar rendement) van 4,8 voor verwarming.
Dat betekend:  11.599 kWh af te geven  : 4,8 (SPF) rendement  = 2416  kWh elektra verbruik per jaar.

In geld nu per jaar:
482 m³ gas x € 0,67 = € 323,- per jaar
2416 kWh elektra x € 0,22 = € 531,- per jaar
Totaal per jaar (323 + 531=)  € 854 per jaar.
De energiebesparing in geld per jaar:
Eerst € 1206,-  nu € 854   besparing dus: € 352 per jaar.

Een  lucht/water warmtepomp van 3000 euro verdient zich dus terug in 3000 : 352 = 8,5 jaar

Uw vraag ‘PV Panelen’:
Uw consumptie verbruik aan elektra per jaar is 4100 kWh, zo liet u weten.
Met de lucht/water warmtepomp bespaart u (1308 m³ gas weg per jaar)
Voor verwarming verbruikt u dan 2416 kWh

Totaal per jaar gaat u dan 4100 kWh + 2416 kWh = 6516 kWh elektra verbruiken.

één PV paneel van 300 Watt piek levert per jaar (zuiden gericht) ongeveer 270 kWh op.
Als u alles wil dekken zijn dus 6516 : 270 = 24,13 PV panelen nodig.

Stel dat u op uw dak maar 12 panelen kwijt kan, dan levert dit op 12 x 270 = 3240 kWh
Uw theoretisch (na salderen) verbruik is dan: 6516 – 3240 = 3276 kWh per jaar.  **

**Zolang salderen nog mogelijk is.

MONOVALENT rekenvoorbeeld

Ter aanvulling op bovenstaand

Stel nu dat uw woning geschikt is voor laagtemperatuur en u doet de HR-ketel en gas-aansluiting weg.   U moet dan een Lucht/water warmtepomp kopen van c.a. 7,5 kW (bij -10°C)  en een  geschikte 200 liter boiler voor tapwater.  Wat wordt dan het energie verbruik ?

U heeft 3500 kWh voor tapwater nodig : SCOP 2.8 = 1250 kWh per jaar verbruik voor tapwater
U heeft 12.340 kWh voor verwarming nodig : SPF 4,8 = 2571 kWh per jaar voor verwarming
De boiler van 200 liter moet met een elektrisch element 1 x per week worden verwarmd van 58°C (warmtepomp temp) naar 65 °C voor desinfectie.
Tussen berekening:  200 liter water verwarmen van 58°C  naar 65°C (7 graden delta T)  vergt
200 x 7 = 1400 |    1400 : 860 (reken getal water) = 1,62 kWh   x 52 weken = 85 kWh voor desinfectie
Totaal  per jaar is het verbruik voor verwarming en tapwater: 1250 + 2571 + 85  = 3906 kWh
3906 kWh x € 0,22 = € 856, – per jaar energie kosten voor verwarming en tapwater.
In de huidige situatie, met alles op gas betaalt u  (1800 x0,67) € 1206,-

Dan is de besparing per jaar dus (1206-856) =  € 350,-
Daarnaast kunt u de gasmeter de deur uit doen, vaste kosten c.a. 95 euro per jaar.
De besparing per jaar is dus ongeveer € 445,-

Als de warmtepomp + binnen-unit 7000 euro kost heeft u deze in (7000 : 445) =  15 jaar terug verdient.
Dat is gelijk aan de levensduur van het toestel.  Met andere woorden u verdient de aanschaf net terug.

Voordelen:

• Uw woning is klaar voor de toekomst ‘All Electric’
• U heeft geen gasaansluiting meer nodig.
• Met voldoende PV panelen zou je naar een  ‘energie neutraal woning’ kunnen

Energie Neutraal woning wil zeggen dat de energie die nodig is voor verwarming en tapwater gelijk is aan de energie die je opwekt.    In dit voorbeeld is voor deze woning 3906 kWh per jaar nodig.

één PV paneel van 300 Watt piek levert per jaar (zuiden gericht) ongeveer 270 kWh op.
Als u  Energie Neutraal wil zijn:  3906 kWh  :  270 =  14,4 PV panelen nodig.

Als u een Nul Op de Meter woning wil, dan komt ook consumptie verbruik om de hoek kijken.

U gaf aan dat u 4100 kWh per jaar verbruikt aan elektra, als we daar de 3906 kWh bij tellen wordt het totaal afgerond 8000 kWh

Met (8000 : 270=) 30 PV panelen van elk 300 Wattpiek voldoet u aan Nul Op de Meter.

—